Rondje Tibet

Verkorte versie; ik ben op hoogte stage en ga tempel in en klooster uit, allemaal prachtig. Groot meer en grotere berg. Een chauffeur om op te schieten maar een prachtige tocht. Lees zelf maar. Oh ja, en voor Jean en alle anderen die het aangaat dit keer geen zaken die je moet/wilt overslaan…………….tenminsten.

Het Hostel ziet er echt Tibetaans uit, dat wil zeggen inclusief gebedsvlaggetjes en koude douche. De wasbak hangt op knie hoogte, de Wc-pot staat los op de grond en de verwarming in de douche bestaat uit twee 1000 watt lampen die je rugharen schroeien. Met allemaal kleine onderdelen stap ik in bed en ga slapen.
We klagen niet omdat Matt en ik in de veronderstelling waren onderdak in eigenbeheer te moeten regelen. Naar nu blijkt lijkt het in de prijs te zitten inclusief ontbijt dat wij nuttigen met fantastisch uitzicht op Potala Palace en zonsopkomst. Tijdens onze eerste kennismaking met de touroperator stellen wij tactische vragen om zekerheid te krijgen zonder slapende honden wakker te maken. Het blijkt te kloppen. Wij kunnen ons geluk niet op, grutters heb je schijnbaar ook in Amerika.

Onze gids is een aardige kerel die vrijgoed Engels spreekt en inspeelt op onze behoeftes. Wij bezoeken Jokhang Temple waar alle bedevaartgangers lopend of over de grond schuivend omheen trekken. Een geweldig en belangrijk gebouw voor de Tibetaanse bevolking in het centrum van Lhasa waar wij tevens uitleg krijgen over het Boeddhisme. Alle gebouwen die wij zien en tegen gaan komen zijn vooral uit hout opgetrokken en met veel kleuren en afbeeldingen versiert. Wij zien door gebrek aan kennis te weinig van de symboliek in de wandschilderingen en de beelden. Maar er is veel, ook een levenscyclus in schilderingen en maquettes.
’s Middags wordt Sera Monastery bezocht aan de voet van Tatipu Hill. Een complex dat uit meerdere gebouwen is opgetrokken. Allerlei mooie dingen die niet gefotografeerd mogen worden, tenminste als er niemand kijkt, zo leert ons de gids. De prachtige bijna 3D zandmandala is dus digitaal vastgelegd.
Het verlies van de Dalai Lama voor de Tibetaanse bevolking is voelbaar aanwezig maar staat een intense beleving van het geloof niet in de weg. Hele horde mensen lopen door de kloosters en tempels met briefjes geld, sjaals en kilos jakboter om aan hun dierbare Boeddha’s te offeren, en dat zijn er nogal wat.
Hun tempo valt mij op en is een vraag waard. Wat blijkt is dat er in de winter veel boeren en nomaden op bedevaart naar de stad komen. Dat gebeurt 2 tot 3 keer in hun leven. Op het land is het rustig of te koud voor werkzaamheden. Zij huren gezamenlijk een bus al of niet met monnik, vullen de hostels, gaan eindelijk onder de douche en hebben een programma waarbij het LOPEN is geblazen. Mede daardoor hebben wij het genot als een van de weinige toeristen rustig van al het moois en de aandacht te genieten.

In de stad wordt je gek van de bedelaars en het voelt niet goed die te blijven negeren. Dus wissel ik bij een bedelaar 2 yuan om voor 20 jiao, geef hem er 2 en houd mij de menigte van het lijf door driftig met centen te strooien. Heb zelfs een systeem ontdekt. De werktijd van de bedelaars is “zolang de zon schijnt”, ’s avond wordt mogelijk de kroeg bezocht. Komt er een moeder met kind, geef dan de moeder iets en zij roept vervolgens het kind tot de orde. Komt er een groep aanlopen is er de kans dat je over het dagbudget heen gaat. Passeer en negeer dan de groep en geef de laatste, meestal een kind, iets in de hand en de groep is tot rust gebracht. Ik kan je vertellen, het eet een stuk rustiger en je kleren worden je niet van het lijf getrokken.

Voor het diner kies ik een Tibetaans restaurant. Neem de tijd om een gerecht te kiezen met mevrouw de waard rustig voor mij aan tafel, tot haar dat te lang duurt. Via het plaatjesboek kom ik tot een keuze van jakvlees met groente en dankzij de bemoeienissen van een groepje kaartende mannen ook een Tibetaanse broodhomp.
Het jakvlees is stevig en lekker maar overvloedig en moet met mes en vork van het bot worden gescheiden. Dat gaat prima tot ik met een onhandige beweging de helft van mijn bordje over het tafelkleed schuif. Schichtig kijk ik in het rond of niemand het gezien heeft en hop alles weer op het bordje. Prima sfeertje in het restaurant alleen valt de rekening duurder uit dan verwacht en blijkt mevrouw de waard het recept te hebben verwisseld. Wat ik ook probeer de prijs blijft gehandhaafd en ik neem afscheid. Met een “of ik nog eens terugkom” zegt het personeel mij gedag.

De volgende dag bezoek aan Potala Palace. Omdat het met gids slechts een uurtje is toegestaan gaan wij alleen en hebben de tijd aan onszelf. Groot en prachtige gebouw uit de 7e eeuw en afgemaakt in de 17e eeuw. Geheel uit hout opgetrokken en de vraag komt bij mij op hoe groot het bos geweest moet zijn dat hieraan is opgeofferd. In de hele omgeving is bijna geen boom te bekennen.
Sommige hallen zijn immens hoog en de met goud en edelstenen bekleden graftombes voor de vele Dalai Lamas indrukwekkend. Doordat ik de film “seven jears in Tibet” heb gezien spreken de vertrekken van de huidige DL mij het meest tot de verbeelding. Ik ben zwaar onder de indruk.

We gebruiken een lunch voor drie personen voor de somma van 25 yuan waarna de restjes door de bedelaars worden verslonden. “Breng je wel het bordje terug” roept de bediening hun nog achterna.
Wij gaan naar Norbulingka het zomer paleis van de DL, even verderop in de stad. Mede door het aangelegde park was dit een uitverkoren plek en lekker dichtbij. De aanwezigheid van de DL is bijna voelbaar door de zeer herkenbare inrichting en de zaken waar hij zo’n belangstelling voor had in de film. Ondanks het verbod op het hebben van afbeeldingen van de DL is er hier in een hoekje één aanwezig, samen met nog één op een andere locatie, de enige twee in Tibet. Tenminste dat lijkt zo. Als ik aan de gids voorleg mij niet te kunnen voorstellen dat men er geen een in huis heeft geeft hij als antwoord dat ik te veel vragen stel. Op het hebben ervan staat immers een straf en huiszoekingen zijn niet uitgesloten.
Opvallend is de muurschildering over het ontstaan van het Tibetaanse volk. Bij de derde Boeddha neemt deze de gedaante aan van een aap, teken van genegenheid, die wordt verleid door een vogel in vrouw gedaante met het verzoek vooral met haar te paren anders gaat zij met dat verzoek naar de demonen. (Zit wel iets herkenbaars in dit gedeelte).
De aap zwicht en samen krijgen zij aapachtige kindertjes die langzaam tot Tibetaanse mensen evolueren. Daar kan de Paus wat van leren en Darwin heeft een grijns van oor tot oor.

Wij vertrekken met een kleine bus voor een prachtige tocht door het land naar andere bezienswaardigheden. Onderweg passeren wij enkele passen van boven de 5000 meter om onze hoogte stage te vervolmaken. Op één ervan hebben wij enkele strengen gebedsvlaggetjes opgehangen om het al aanwezige geluk vooral te blijven koesteren. Hoe hoger de vlaggen hangen hoeveel te meer geluk je ten deel valt.
De weg is één lange lintbebouwing van boerenbedrijfjes. Iedereen heeft vee als jaks, schapen, geiten, ezels, paarden, pluimvee en honden die vrij loslopen en ook oversteken wanneer hun dat uitkomt. Je moet niet raar opkijken als er langs de weg onbeheerd vee rustig aan naar huis sjokt. De boeren bewerken het land, hoeden de kuddes, maken modder bakstenen en draaien koeien drollen keurig rond en plakken dat aan de muur. Vegen schapenkeutels in een zak en als alles droog is wordt het te koop aangeboden als brandstof. Wij hebben dan ook al regelmatig rond de stoof bij een shitvuurtje onze maaltijd zitten verorberen.

Al toeterend jakkert onze chauffeur door het land, links of rechts van de weg maar zeker in het midden, al of niet om een kuil of drempel te omzeilen.
Het landschap is ook hier weer een en al landbouw tegen een achtergrond van bergen in verschillende vormen en kleuren en soms een met structuur als was het van hout. Rood en groen met diepe geulen van erosie tot soms een miniatuur uitgaven van de Grand Canyon. Een lichtgroene rivier met aantrekkelijke stroomversnellingen die mijn kanohart doen kloppen, volgt onze weg of wij de zijne.
Ook passeren wij wetlands met tal van vogels waaronder mogelijk de cascarca (nog ff checke) die ook wel als verwilderde exoot in Nederland voorkomt. Tot mijn grote geluk zie ik verschillende zwarthals kraanvogels en ook een visarend, mijn dag kan niet meer stuk.
Wij eten en slapen in de plaats Tingri waar het uithangbord “24 uur restaurant en warmwater” op alle mogelijke manieren geweld wordt aangedaan. Ontbijt moeten wij de avond daarvoor zelf inslaan en het toilet aan het einde van de 30 meter lange gang is een gat in de grond met een echo. ’s Nachts wordt in het hele gebouw het licht afgesloten. In slaapzak en onder dubbele dekens bestrijden wij met succes de kou.

Naar Mount Everest is de volgende bestemming. Met het oog op het programma hebben wij aangedrongen op een vertrek om 7.00 uur. 100 kilometer rijden over een wasbordje naar een hoogte van ruim 5000 meter en nog zo’n bultje daartussen. Kaal en rotsig berglandschap van enorme schaalgrote dat zich het beste laat omschrijven als “schitterend niks” met een prachtig panorama van de hoogste toppen van de Himalaya.
En er wonen mensen in dit oord blijkt uit de nederzettingen. Wij zien ze nog bijna niet, het is te vroeg en nog koud. Wel komen wij enkel groepjes kinderen tegen die, zoals dat hoort, het huis uit zijn geschopt en op weg zijn naar school.
Tijdens de lunch krijg ik dampende thee aangereikt in een glas dat ijskoud aanvoelt om maar te illustreren in welke omstandigheden deze mensen leven. Langzaam wordt het glas warm en mijn handen eindelijk ook.
Het landschap komt langzaam tot leven en ik zie prachtig vogels maar vooral veel duiven. En dan eindelijk staan wij met wandelende nieren aan de voet van de indrukwekkende 8848 meter hoge kolos. Maar ja wat op zo’n reis met je meewandelt is meegenomen, niet waar?
De kolos tekent zich af tegen een staalblauwe lucht, wat hebben wij weer een geluk. Deze uitdager van bergsporters en tevens begraafplaats houdt ons een uurtje bezig. Vreemd idee eigenlijk voor 5 uur heen en weer 5 uur terug rijden.
Maar wat is belangrijker, het doel of de weg ernaartoe? De weg ernaartoe als het doel daarmee meer genoegen geeft! En zo is het mijn hele reis al geweest.

Onderweg naar de volgende bestemming is het dal volledig tot leven gekomen en dan ook werkelijk tot leven. In de warme zon is iedereen aan het werk en is er volop vee te zien. Er rijden motoren, paard en wagens en tractoren met aanhangwagens. Veel kleine kinderen spelen tussen de huizen. Drie paardjes draven met de auto mee over het land, door een gat in de afrastering, door de nederzetting langs huizen, koeien en spelende kinderen om aan de andere kant van het dorpje tot stilstand te komen en ons na te staren met een blik van “kom je niet meer buiten spelen?”.
Een heuse jakkaravaan trekt bepakt en bezakt door het dal en is een fotocessie waard. Ons pad wordt gekruist door een groep wilde berggeiten die van wild schijnbaar niets willen weten. Hebben wij al dit geluk aan de vlaggetjes op die pas te danken?

Een gevaarlijke rit naar de slaapplaats, onze chauffeur heeft het moeilijk. Door ervaring wijs geworden houd ik de gids en chauffeur aan de praat, wij komen veilig aan.
Tashilumpo Monatery in Shigatse, tweede grootste plaats van Tibet, wordt bezocht. Thuis haven van de Panchen Lamas (naast de geestelijk leider de praktische bestuurder) waarvan wel afbeeldingen mogen worden getoond. Tenslotte heeft hij niet, zoals de DL, het land verlaten en zich daarom niet als een patriot gedragen. Het is een dankbaar oord voor pelgrims en als een van de hoogte punten heeft het een Boeddha van 26 meter in huis.
We gaan ruim op tijd naar Gyantse en hebben de beste warme douche sinds weken. Er is nog ruim tijd en Matt en ik gaan het fort van Gyantse natekenen met onze kont op de ijskoude stenen wat door de warme belangstelling van wandelaars niet opvalt. Matt is een echte tekenaar met een opleiding als architect en geeft mij wat aanwijzingen. Ik doe mijn stinkende best maar Matt vindt het “a piece of crab” als ik zelf maar tevreden ben zegt hij daarbij.
We zoeken een locale eettent en met handen en voeten bestellen wij een maaltijd. Pot noedels waar je in Chengdu 8 yuan per stuk voor betaald en lekkere sweetthee. Eindafrekening 35 yuan samen. Wij bespreken de ripoff en betalen het bedrag. Als ik bij afscheid nog even de waardin op het briefje met 35 wijs en een beweging met de handen maakt van “dat was wel ff een prijsje zeg”, vervolgt zij met een slim glimlachje haar werk.

Palhor Monastery in Gyantse uit 1418 onderscheid zich van alle andere bezochte kloosters niet door de verfijning maar door het pure. Niets overdreven maar veel beelden van hout en een betrekkelijke eenvoud. Een hoge Stupa met uitzicht over de stad en klooster. Het klooster kenmerkt zich ondermeer doordat de drie richtingen in het Boeddhisme hier verenigd zijn.

Op weg naar Lhasa komen wij langs het heilige Yamdroktso Lake. Het “Turquoise Lake” tussen de bergen met een enorme omvang. Verboden voor watersport, visserij en zwemmen om het meer niet te vervuilen. Waren de toiletten maar heilig hier in Tibet. Wel veel watervogels zijn er te zien en zelfs weer twee kraanvogels. We halen nog even koude poten bij de Karola Gletsjer die ook al in omvang is afgenomen zoals zoveel gletsjers. Daarna gaan wij, na een berisping van mij aan de chauffeur die het nu echt te gek maakt, veilig huiswaarts.

Ken je dat gevoel, dat je na een tijdje opgesloten te zijn geweest met vreemden blij te zijn weer even op jezelf te zijn? Nou dat heb ik nu ook en Matt hetzelfde merk ik. We gaan dus gezellig ons eigen weg en ontmoeten elkaar toevallig bij het museum. Hij erin, ik eruit.
Prima museum met erg mooie dingen maar ook een verzameling opgezette dieren die er uit zien alsof zij het de laatste jaren erg zwaar hebben gehad met artritis, luis, eczeem en bloemkooloren. De mooie zaken zijn weer vastgelegd en blijven in de herinnering de rest wordt vergeten.
Daarna heb ik in het park mijn eerste “plein air” tekening uitgewerkt onder toeziend oog van veel Tibetanen. Ik denk dat er op gegeven moment wel 7 om mij heen stonden maar durfde niet op te kijken. Dacht dat je dat hier wel ff op je gemak kon doen maar nee hoor en toen ik met de hoed rondging leken het wel Nederlanders.
Over Nederland gesproken, ik was echt eens toe aan een knappe en betaalbare bak koffie. Daarvoor had ik al een paar tenten de rug toegekeerd met prijzen als 60 yuan en dat in China. Laat ik nu een eerste klas Jordaanse kitsch tent tegen het lijf lopen met betaalbare redelijke koffie in een omgeving als een plastic keukenhof. Heerlijk even gezeten en dagboek bijgewerkt, krijg ik een bordje voor mijn neus met de boodschap dat ik 8 minuten op mijn koffie moet wachten omdat wij hier op het dak van de wereld zitten. Maar dat werd goed gemaakt met een glas citroenwater en een schaal zonnebloempitten.
Ik sluit de dag af met een Engelse les onder het diner. Van de circa 10 prima woorden stagneert het op “spoon”. Zij zegt telkens“siepoon”. “Nee, spoon, sp,sp,sp,sp,spoon” zeg ik. “Ok, sssssssiepoon”. “Prima” zeg ik, eet mijn bordje leeg en vertrek.

Volgende dag eindelijk mijn “Sky Burryel”. Ik had de gids al gek gemaakt met mijn wens en hij gaat door de knieën. Dit is nog gewoon in Tibet en houdt in dat de lichamen van overledenen worden teruggegeven aan de natuur door het te voeren aan de gieren. Dieren staan hoog aangeschreven in Tibet en men maakt die ook niet graag dood, geen enkel. Gieren horen daarbij. Nu was er niets te voeren dus bleef het bij een uitgebreide uitleg van de gehele begrafenisrite en een rondleiding over het terrein terwijl de door mij meegebrachte wierrook wordt gebrand.
Achteraf wel fijn ook omdat nu het aspect “sensatie” terecht geen kans kreeg. Ik zal jullie de details besparen tot het moment dat jullie aangeeft het te willen weten.

We lopen terug naar de stad, let ik even niet op de gids laat hij zich 100 yuan uit de zakken troggelen met “balletje, balletje”. Dat was nieuw voor hem en ik maak hem wegwijs.
Even verder heeft een meisje een “kat in de zak”, die zij net aan het verlossen is. Navraag leert dat het beest het huis ernstig bevuilt en nu dump zij hem in de vrijheid.
Ik maak twee foto’s, komt er een Chinese militair aanlopen. Daar jeukt het hiervan in Tibet door het voorval in 2008, op alle strategische punten staan zij én gewapend.
Ik mag geen foto maken en hij gaat terug. Mijn gids in alle staten hoewel hij het niet laat blijken. Bij het passeren van de wachtpost staat de betreffende militair te bellen en het is ons duidelijk dat hij overlegt. Mijn voorstel de foto’s aan hem te laten zien wordt door de gids weggewuifd, hij knijpt hem al genoeg maar het is een foute beslissing. Wij hoeven niet te wachten, daar komt hij al. De gids praat wat en ik neem het over. Zet de zonnebril af en toon de foto. Volgens mij niets te zien maar daar is mijnheer het niet mee eens. Prima dan delete ik hem toch en toon hem de rest van de foto’s ook. Met behoud van zijn trots kan hij ons laten lopen. In de taxi klop ik de gids op zijn schouder en hij ontspant weer. Kritische omstandigheden hier in Tibet, maar hij behoudt zijn vergunning.

’s Middags rondgewandeld door de Islamitische buurt en nog staan genieten van al die mensen die een “kora” doen rond de tempel. Fototoestel in aanslag maar ik ben mijn onbevangenheid van het begin kwijt, durf mij niet meer op te dringen en maak dus geen foto. Wel wordt ik vier maal verzocht met iemand anders te poseren en maak weer vrienden.
Het is een prachtig gezicht al die mensen rond te zien gaan. Zij lijken op indianen, vinden ze zelf en cowboyhoeden zijn dan ook erg populair. Ze hebben gelijk en zelfs de taal doet wel eens aan een indianenfilm denken.
Maar wat een misvatting om op een ander te willen lijken. Het is zelf zo’n prachtig en puur volk………………het is uniek en lijkt vooral op zichzelf.
Tot later!